تێکدەر، دەستێ دەرەکى، مرۆڤخوار... و ڕاوستیانەک!
جاسم محەمەد شەرەنخی
بەریا سەرهلدانێ دەمێ ئەم قوتابیێت بەکەلۆریا تشتەکێ سەیر هەبوو دپەرتۆکێت بەرنامێ خواندنێدا نەمازە دکتێبێن پەوروەدەیا نیشتمانى و دمێژوویێدا ژى، هەژى پێکەنینێ بوو ئەوژى دەمێ زاڕاڤى زیونیزم کو ب عەربى دبێژنێ (صهیونیەت) دهاتە پێناسەکرن گۆرەى دیتنا فەلسەفا پەروەردەییا پارتا بەعسا ژناڤچووى، کو وەکى فالکونێت شەمەندەفڕێ زۆر پەیڤ دهاتن ڕێزگرن وتە هیندى وانژى دئەزمووناندا لێ زێدەکربان بۆ تە گەلەک باشبوو، ودابێژن (زیونیزم) ئانکو: تەڤگەرەکا تێکدەرانەیا، دادگیرەکا ڕەگەزپەڕیسا توندڕەوا ستەمکارانەیا، ئاژوەگێرا...هتد ژقەسێت ڕەش و خەبەران ژى، لێ هەر چەوابت مە هزر نە دکر بیردانکا مە پشتى دەهان ساڵان دێ ڤێ جۆرە کومیدیا بێ ڕامانا تامسار دێ ل بیر ئینت، لێ ب خێڕا هندەک جوامێران ژباڵادەستێن گەلێ مە ئەڤ جۆرە زاڕاڤە دیسان ل بیرا مە هاتنە ڤە.
ئەو ژى دیاربوو ل گەل هەمى خوەپێشاندانەکا هاتیە کرن چ جەماوەرى بتن یانژى پیشەیی بت: یا تەندروستکارا بت یان یاماموستا یانژى هەر چینەک و تەخەکا ڤى جڤاکى بت هەر ئێکسەر کومەکا ساڵۆخەت و تەهمەت و ناڤێت خراب هاتینە پاڵدان ژبۆ تەڤایا خوەپێشاندەر ونە خاسمە رێکخەرێت وێ.
و ئەو تۆهمەت و وەسفدانێت ژهەمیان پتر ل چەند ساڵەکێن بوورین و تایبەت ل ڤێ داویێ زێدەتر هاتینە گۆتن و دووبارەکرن ئەڤەبوون: (تێکدەر)، (ئاژاوەگێر)، (هاندەر)، (دەستێن دەرەکى)!
براستى ئەڤ ناڤ و ئیدیەمێت مە گۆتین میدیایێ هند قەدەر دۆبارەکرن هەتا ئەم هەمى بێ زاڕبوون وسەرێن مە کێژبوون، و ئێدێ مە پێش خوەدیان ڤە شەرم ژخوە دکر یێت کو مینا کارتەکا شەوتى بکار دئینا.
ئەس بێژم: خواندەڤان زۆر هەوجەدار نینە بەڵگە بهێنە رێزکرن ل سەر شاشى و نە ڕاستیا ڤان تۆهمەتان؛ چونکى یا دیار و خۆیایە خوەنیشاندان مافەکێ سادەیێ هەمى هاوڵاتیانە، و ل هەمى جارنامە، و دەستۆر، و رێسایێت مافێ مرۆڤى دۆپاتیا لێ هاتیە کرن، و هێشتا وێڤەترژى پرۆگڕامێت وان حزبیێت خوەدیێت تۆهمەتان بخوەژى تەکەستکرینە ل سەر ئەرکێ پارێزەریا ماڤی خوەپێشاندانێ، کو نابت بهیچ ڕەنگەکێ رێک لێ بهێتە تەنگکرن!
ویا ئاشکەرایە ل هەرێما کوردستانێ کا چەند رێک ورێبار هاتنە گرتن بەرامبەر ڤى ماڤێ ناڤهاتى، ئەڤە نە گەلەک فەرە ئەم بەحس ژێ بکین ژبەرکو هەمى ژێ ب ئاگەهن ، لێ یا فەر و ئەرگ و گرنگ ئەوە ئەم بێژین: کو گومان تێدا نینە بکارئینانا ڤان جۆرە توهمەتێت بێ بنیات باندۆرەکا مەترسیدارا نێگەتیڤ هەیە ل سەر جڤاکى چ وەکو حکومەت یانژى وەکو جەماوەر، چونکى دەمێ ب ساناهى ئەڤ جورە وەسڤدان دئێنە گۆتن دژى مافخوازان زۆر خرابى و زیان ل هەمى لایەکێ و ل گەل و وەڵاتى دکەڤن:
ل پێشاهیا هەر تشتەکێ ژوێ زیانێ ڕأمانا وان تۆهمەتان ئەڤەیە ک بژارەیا دەستهەڵاتداران رێگریە ل چالاکیێت مەدەنیانە، و ئارمانجا وێ ئەوە سەرکوتکرن و زەبردەستیێ پەیڕەوبکت، و ئەڤەژى دۆپات دکت کو پتر ئەم یێت بەرەڤ حوکمڕانیەکا پولیسى ئەمنیڤە دچن پشتى ئەزمووەنکا نێزکى سیهـ ساڵان، واتە ب پاشگەزى و پاشپاشکى هەرێما دچت، و هۆسان سومعەت وناڤ و دەنگێ مە ل ناڤ جیهانێ هەمیێ یێ بەرەڤ زیڕوێ ڤە دچتن، کو ل دویماهیێ سیمایێ وەڵاتى مە ئەڤە بت چیڤ بتنێ حازرە ل سەر سەران بێ گێزەر ژى!
ژلایەکێ دیترڤە بنگەهەکا لۆژیکێ سیاسی هەىە خۆیادکت کو: ژتوندیێ توندڕەوى دزێت، و ژکڤاشتنێ پەقین ژدایک دبت، ئانکو رامان ئەوە: ئەگەر هەمى دەرگەهـ هەمبەر گهورینێت ئاشتیانە بخۆرتى و ب زۆرى هاتنە دائێخستن، وى دەمى دڤێت باش مە ئاگەهـ ژێ هەبت کو دوو تشتێن موحەققەق دێ پەیدابن هەر ئێک ژیا دیتر خرابتر: ئێکەم دێ ئیمناهیا جڤاکى هێتە تێکدان، ویا دووێ ڕەوش دێ پەقتن چ زوى یان درەنگ، و دێ کارتێکرنەکا تێکدەرانە و مالوێران پەیدابتن، مینا هەمى سەربوور و ئەزموونێت ب ڤى شێوەى ل ڤێ جیهانێ، خوەزى حکومەتا مە ئاقل و ژیریەکا بۆ خوە و ژبەر خاترا خوە – هەر مە هاوڵاتیان چ خاتر نین - ژیێت بەرى خوە وەرگرتبان ژرۆژهەلاتێ دونیایێ هەتا رۆژئاڤایى.
هەر دیسان ژکارتێکرنا خراب ئەوە: کو ئەڤ ڕەفتارێت تۆند بەرامبەر هاوڵاتیان وێ ڕاستیا وەکى تاڤێ بەرجەستە دکت: کو حکومەتا مە هیچ گاڤەکێ بەرەڤ چاکسازیێ نا هاڤێژت، ژبەرکو هەمى دزانن ل سەرێ لیستا بیاڤێت چاکسازیێ ئەڤەنە: چاکسازیا کومەڵایەتى، و ئابۆرى، و سیاسیە.
لێ دەمێ بەرسڤدانا دەستهەڵاتێ نە ئەوبت کو بەڕەڤ جهئینانا داخوازیێت خەلکێ بهێتن؛ ب ڕاکرنا وێ ستەما ئەڤە زێدەتر ژشەش سالان بەردەوامە، کو تەنگاڤکرنا ژیارا وان یا ئابۆرییە ب ڕاگرتن و پاشئێخستن و بڕینا مۆچەیێت وانن، و بەرامبەر وێ چەندێ هەر ڕژدبن ل سەر رشتنا پارەیێ ڤى مللەتى وەکى بارانێ ل بەر دەستێت بندیوار و گەندەڵکاران، گەلو کانێ چاکسازیا ئابۆرى؟، و ژکوژەکێ دیترڤە دەمێ وەسفکرنا تەخەکا هەرە گرنگ ژ چڤاکى ب تێکدەریێ و ب هاندان و کونترولکرنا وان ب دەستێن دەرەکى بتن، بەرامبەر ڤێ مالخرابکرنێ دێ بیژین: کانێ چاکسازیا جڤاکى؟ براستى ئەگەر چاکسازیا کومەڵایەتى ئارمانجەکا ڕاستەقینەبا ل دەڤ حکومەتێ دڤیا هاریکاربا پێخەمەت بها و ڕەوشتێت رێزگرتنێ ولێبوورین ونەرمی ومەدەنییەتێ بەڵاڤ ببان ل ناڤ جەماوەریدا، ئەڤە یا کومەڵایەتى، وئەگەر بەحسێ چاکسازیا سیاسى بکین خۆ یێ کورە ژى دزانت ئەوا تێتە گۆتن و دبیتە کریار سەد و هەشتێ پلەیان دژى چاکسازیا سیاسیە، چونکى چاکسازیا سیاسى ئانگو گەشەپێدانا سیاسى ل ناڤ کومەڵگەهێ و پەوروەدەکرن ل سەر بهایێت سیاسیێت پێشکەفتى و جوان مینا دیموکراسیێ، و وەکى بەرفرەهکرنا بەشداریا هاوڵاتیان د کارۆبارێن گشتیدا، و بهێزکرنا مافێ دەربرینێ ، و زەلالى و شەفافییەت، نەکو توندڕەویا دەستهەڵاتێ و بنپێکرنا مافان، و دکتاتۆریەت، لێ مخابن بەرۆڤاژى ئاش یێ دهێتە گێڕان.
و ل داویێ دێ بێژین هەرچەندە گەلک لایەنێت دیترێن خرابیێ ل دویڤ ب کارئینان و پەیڕەوکرنا ڤان زاڕڤیت زیانبەخش هەنە، لێ دا درێژ نەکم فەرە تشتەکێ دیترژى بێژم: کو فەرە بزانین ئەڤ بکارئینانە ڕاستیا ڕەوشا سەروەرییا یاسایێ ل کوردستانێ هو باش ڕۆهن دکت، کو ئەگەر تەنها یاسا ل کێمترین ئاستێ سەروەریا پێدڤى با کەسێ نە دشیا تۆهمەتێت ترسناکێت مینا تێکدەر، دەستێ دەرەکى، ئاژەوگیر ل رەخێ ڕاستێ و یێ چەپێ ب بێ منەتى بەڵاڤ بکت، و پاشێ گۆرەى وان تۆهمەتا خەلکێ ب کووم پاڤێژت دگرتیخانەیان ڤە، و چالاکڤانێت مەدەنى و رۆژنامەڤان و مامۆستایان بێ رێز بکن و دەستەسەر بکن تەنها چونکى هەلگر و پشتەڤانێت و داخوازکەرێت مافێ: خوراک و ژیارێ نە.
ل بەرامبەر ڤێ خەلەتى و گوننەها مەزن هەر کەسێ هندەک ژدلسۆزیێ هەبت بۆ گەل و وەڵاتێ خۆ دڤێت هەوڵا گهورینێ بکت ژڤێ ئاڕاستەیا خرابا بێ مەعنا و یا گەڤنار و پاشڤەرۆ یا پرۆپاکندەییا ستالینزمى، وخەباتێ بکت ئاڕاستە بەرەڤ پتر رێزگرتنێ ل هاوڵاتیێ کورد و زێدەتر بەرزکرنا ئاستێ پاراستنا مافێت مرۆڤى یێت سیاسى و ئابۆرى، یێت کەسۆکى و یێت کۆمەڵى بتن.
