سیستەمی هەواكردنی ئۆتۆمبێل نزیكەی هەمان پێكهاتەی وەك سپلێتی ماڵ وایە، بەڵام لەگەڵ ئەوەی ئۆتۆمبێل لە ژوورێك بچووكترە، گۆڕانكارییەكی زۆری تێدا كراوە بۆ ئەوەی بە شێوەیەكی پتەو لە بۆشاییدا بگونجێت ئەو پێكهاتەیە سەرەكیانەی لە كاردا بەكاردەهێنرێ وەلە جیاتی كارەبا بەهۆی قایشێكەوە كۆپرێسەر بە بزوێنەری ئۆتۆمبیل بەستراو .
هەوا-هەواپارێز (سەیارە A/C): باكگراوند
لە دەیەی 60 دا، هەوالێكەرەوەی ئۆتۆمبێل بە گرانبەها دادەنرا بۆیە لەو كاتەدا تەنها نزیكەی 20% ئۆتۆمبێل لە ئەمریكا دا بوونی هەیە لەگەڵ ئەوەشدا لە كۆتاییەكانی سەدەی بیستەمدا ، بە شێوەیەكی بەرفراوان پیشەگەران دەستیان كرد بە پێشكەشكردنی ئۆتومبێلی ئەی / سی . ئەمڕۆ، نزیكەی هەموو ئۆتۆمبێلێك هەیە ئۆتۆمبێلەكە A/C لە دوو خولدا كاردەكات. وەبە فێنكەرەوەیەكی گران بەها دادەنرت لەبەرئەوەی لە 20% ی زیاتر سوتەمەنی سەرف دەكات لە وەتۆ لە لێخوڕێنی بێ تەبریدا بەكاردێت.
بەشەكانی سیستەمی هەوا كردنی ئۆتۆمبیل چین
1.كۆمپرێسەر لە هەوالێدەری ئۆتۆمبێل:(Compressor)
كۆمپرێسری ( AC ) بە دڵ ناسراوە . فشاری سەركەشی بەرز دەكاتەوە بۆ ئەوەی بتوانرێت هەڵمووهەڵمەكان بگۆڕێت بۆ شلەی سەرلێشێوان شلەی هەڵوەشامەر توانای بە گشتی لێشاوی هەوا دەدات بەناو چڕكە گازی ساردكەرەوەكە لە ناو بازنەی ساردكەرەوە داخراوەكەدا دەسوڕێنەوە دەچێتە ناو كۆمپرێسەوە كە زیاتر دەیپەستێت ئەمە هەم پلەی گەرمی و هەم پەستانی خۆی زیاد دەكات . كۆمپرێسر لە ڕێگەی بەیسەم ( لای نزم ) ەوە گازی سەركێش ( كەمی ) ی فشار دەكێشێت . پاشان فشار دەخاتە سەر گەرمترین سەربەرزان و فشارەكانی زیاد دەكاتكۆمپرێسەكە پاشان لە ڕێگەی بەدریچەی لێچوونەوە ( لای بەرز ) ەوە ناچاردەكات بۆ ناو چڕكەرەوەكە . كۆمپرێسر A/C كلاجی موگناتیسی بەكاردەهێنێت بۆ پەیوەندی كردن و پچڕاندنی كۆمپرێسر لە بزوێنەرەكە. ئینجا كۆمپرێسەكە پاڵ بە گازی پەستراوەوە بۆ یەكەی چڕكراوەكە.
2.كۆندێنسۆری هەوالێكە:(Condenser)
چڕندەر دەكەوێتە پێشەوەی ئۆتۆمبێلەكە لە پشتی برژاندنەكە و لەبەردەم رادیتەری ئۆتۆمبێلەكەدا دایدەنی كە رووبەڕوی با دەبێتەوە هەوای ناڕوون كە بە ناو چڕكەردا تێدەپەڕێت، گەرمییەكە لە سەرلێشیوی سەركەوتوان لادەدات. كەواتە، سەرپشكەكان لە غازەوە دەگۆڕێت بۆ شلەیەكەی چڕوپڕ زۆر هاوشێوەی تیشكدەری بزوێنەرەكە دەڕوانێت و كاردەكات گەرمیەكە هەڵدەمژێت لە گەرمە سەركەشی پاشان گازە بەرزەكە دەگۆڕێت بۆ شلەی فشار بەرز.
3.بەیبەی فراوانكردن(Expansion Valve)
بەدرەوشبوونی شلەی فراوانكردن یارمەتیدەرە لە فراوانكردنی پەستانی بەرز، بە ناردنی شلەی پلەی نزم لەلایەن چڕكردنەوە وەك ناوەكەی دەریدەكەوێ، كۆنتڕۆڵی فراوانبوون دەكات و فشارەكە كەم دەكاتەوە. فشاری ئازادكردنی سەرگردەكە بەر لەوەی ڕەوانەی هەڵمەكەی بكات.
4.هەڵمهەڵمی هەوالێكەرەوەی سەیارە:(Evaporator)
شلەی كەم پەستانی شلە كە یەكسەر دەست دەكات بە كوڵان و هەڵمژین كاتێك دەچێتە ناو هەڵمهەڵمێنەوە . هەستەوەرێكی پلەی گەرمی لە دەرچەی هەڵمەكان كۆنترۆڵی دریمەی فراوانكردن دەكات. (ئەگەر پلەی گەرمی دەرچەكە زۆر بەرز بێت، ئەوە ئەوە دەردەخات كە هەڵایەكی پێویست بە هەڵمەكان ناگاتە هەڵم ئەمەش دەبێتە هۆی ساردكردنەوەی خراپی كابینەكەهەستەوەری پلەی گەرما سیگناڵ دەنێرێت بۆ كردنەوە/داخستنی درەویزەكانی فراوانكردن. ئەمەش بۆ بەدەستهێنانی لێشاوی دروستی سەركەشییە ده یته مه به ست وه ی ده ستبه ر ڕێژه ی و گه رمی ده رچكه ی هه مهه م تەمی تەمومژاوی سەرگردەكە ، پاشان ، دەچێتە هەڵمهەڵم.
5.بۆری ی ئۆریسێس(Orifice Tube)
بۆری ی ئۆریفرێس لە شێوەی قۆنەو سنورداری لە لێشاوی سەركەشی دا دابین كردووە . ڕێگە بە هەڵمەكان دەدات بۆ گۆڕینی تەمی شلەی نزم پێش چوونە ناو هەڵم
6.وشككەرەوە وەرگر(Receiver Dryer)
وەرگر درایەر بە سەلامەتی ناودەبرێت كاتێك سەلامەتی ئۆتۆمبێلەكە دەپارێزێت كاتێك ئامێری هەواهەڵگر بەكارئەهین ، هەندێك جار شلە دەست دەكات بە هەڵقوڵان بەرەو كۆمپرێسەر لەبری هەڵم ، كە ئەمەش دەبێتە هۆی زیان گەیاندن بە كۆمپرێسەر . بۆیە وشككەرەوە كە وەرگرەكە بەكارهاتووە بەكارهاتووە لە نێوان كۆمپرێسكەر و هەڵمبۆراو بۆ گۆڕینی شلەی ماوە بۆ هەڵم و پاشان ناردنی بۆ پەستانە.
7. پاڵێوی ئینلاینی AC(AC Inline Filter)
هەوا هەوا فلتەر فلتەر تێهەڵداو ی خراپ بوو و هەوای پاككراوت دەداتێ.
8.ئەی سی ڕیفریگەرانت(AC Refrigerant)
ڕیفریگارت خاڵێكی كوڵاوی نزمی هەیە و لەلایەن AC وەك مامناوەندێكی گۆڕینەوەی گەرمی بەكاردەهێنرێت . لە شێوەی شلەدایە، بۆیە گۆڕینی پلەی گەرما زۆر ئاسان دەبێت لە ڕێگەی ئەوەوە لە پلەی گەرمای نزمدا، سەرهەڵدەدەگۆڕێت بۆ شێوەی گازی، لەكاتێكدا لە پلەی گەرمای بەرزدا شلەیی دەهێڵدرێتەوه.
9.كەڵەكەكەر(Accumulator)
كۆكەر سەركەشی هەڵئەگرێ جانتای سەرگردەكان دەڕەوێنێت بە لابردنی شێی لێدەربێت و پاشان لەناو ئۆتۆمبێلەكەدا بخولێنەوە
تێبینی: ئەی سی ئۆتۆمبێل یان بۆری ئۆریڤیسی یان درەوسێكی فراوانكردن بەكاردەهێنێت. دەتوانیت تەنها تێكەڵەی ئەم دووانە لە سیستەمی دواوەی ئەی سی دا بدۆزیتەوە .
چۆن ئەو بە شانە بەیەكەوە كاردەكە؟
ئێستا ئێوە دەزانن كە هەموو پێكهاتەكانی (Car AC) و دەتوانین بەرەو پێش ی برۆین بۆ پڕۆسەكەی هه وڵماندا هه نگاوبه ر به دوای یه ك له سه ر چۆنیه تی كاركردنی كار ئه ی سی به ر بكه ین
هەموو كاركردنەكە بە كۆمپرێسر ەوە دەستپێدەكات ئەو سەركەوتوانە دەپەستێ یان فشار یان دەپەستێ و دەیگۆڕێت بۆ شلەی باری گازداریخۆی
شلە پەستراوەكان دەبێت بە ناو بۆریە دیاریكراوەكان تێپەڕن كە دەكەونە ناو چڕكردنەوەكە لێرە هەوای تازە لە دەرەوە لە پەیوەندیدا دێت لەگەڵ شلەی سەركەشی خەستكەر شلەیەكی گەرمی بەرزی تێدایە و هەر بۆیەیش پلەی گەرمی لە نێوان شلە و هەوای تازەدا هەیە . دواتر گەرمییەكە لە شلەكە دەجوڵێت و تێكەڵ بە هەوا دەبێتپاشان سەركەشییان دەجوڵێت بۆ ناو وەرگرەكە یان كۆكەر داسەكان شێی هەوا و سەركەشی لادەبات كە دەبێتە هۆی دروست بوونی ساردتر لە كاتی هێشتنەوەی سیستەمدا .
سەركەشیكە كە پێشتر لە دۆخی شلەی سارددایە، دەڕژێتە ناو دریجەی فراوانبوون یان بۆری ی ئاودەست ئەم پرۆسەیە پەستانی شلەی گشتی كەم دەكاتەوە و ڕێگەی پێ دەدات بۆ هەڵمهەڵم (پێكهاتەی تری AC) بجوڵێن
هەڵگۆراو پاشان دەگوێزێتەوە بۆ هەڵمهەڵمێنەر. هەوا لە سەیارەكەوە بۆ هەڵمبەراو دەكێشرێت و دەچیتە ناو ناوكی هەڵمهەڵم تا ئێستا پلەی گەرمی سەرهەڵدەگر ساردترە و دەتوانێت گەرمای دەرەوە بگۆڕێت بۆ هەوای سارد .
هاندەرانی نزیك شوێنی سەرنشینەكە یارمەتی یی لە تەقاندنەوەی هەوای سارد لە ڕێگەی هەواوە دەكەن و پلەی گەرمی ی ئۆتۆمبیلەكە فێنك دەكەن . ئەم پرۆسەیەش شێ لە هەوا لادەدات و ڕێگەت پێ دەدات چێژ لە هەوای تەڕ و وشك وەربگری. لە ماوەی ئەم پرۆسەیەدا كۆكردنەوە و وشككردنی كۆكراوەكە هەروەها ئەنجام دەدات. لەگەڵ ئەوەی پاش كاركردن شلەی سەرلەش لە سیستمی ئەی سی گەرمتر دەبێت ، دیسان دەگۆڕێتەوە بە دۆخی گاز .
ئەم ساردە گەرم و نزمە گازە دووبارە دەخولێتەوە و دەگەڕێتەوە بۆ كۆمپرێسر بەم شێوەیە سوڕی نوێ دروست دەبێت و هەوا یەكی فێنك و وشك و تازە ت دەست دەكەویت
ئەگەر ئەی سی تۆ بە هەمان شێوە كار ناكات، ئەوا تۆ دەبێت پشكنینی بۆ بكەیت.

ئامادەكردنی/ محمد بابان