پۆڵۆتیکرنا سۆشیال میدیایێ ژ کابۆی هەتا شەلوالى
كوردی عربي كرمانجى English

هه‌واڵ وه‌رزش وتــار دیدار و چاوپێكه‌وتن فۆتۆگه‌له‌ری ڤیدیۆگه‌له‌ری ده‌رباره‌ی ئێمه‌
x

پۆڵۆتیکرنا سۆشیال میدیایێ ژ کابۆی هەتا شەلوالى

 سال بۆ سالێ تۆرێن کومەڵایەتى (سۆشیال میدیا) ژ ڕاستیا ناڤێ خوە زۆر زۆر وێڤتر دچت، واتە: ب ڕویەکێ دیتر یێ (نە کومەڵایەتى) خوە ب سەر دونیایێدا دبەردت، مینا (پۆڵۆتیک – سیاسەت – میدیا) پێشچاڤ دبت گەلەک جودا ژ وێ مەرەما (مارک زۆکەربیرگ Mark Zuckerberg) و سێ هەڤالێن وى فەیسبۆک دامەزراندین وەکو ڕاگەهاندەک (میدیایەک) ژبۆ هەڤپەیوەندیێن جڤاکى (سۆشیال) یێن کۆمەکا قوتابیێن زانکۆیا هارفارد ل سالا 2004.

ماوەیەکێ درێژە سوشیال میدیا د مەزنترین دەرگەهڕا دچتە ناڤەندا سیاسەتێ، سیاستەمەدار ژبۆ هەمى کریارێن ڕامیارى ب کار دئینن، هەلبژارتێن ئەمریکا یێن سالا 2016 نموونەیەکا گەلەکا ڕۆهنە ل سەر ڤێ چەندا بوورى، تا وى ڕاددەى ب فەرمى سەرۆک دوناڵد ترامب و ستەیجێ فەیسبووکێ ب خوە ژى و چەندین هاکەرێن رۆسى هاتنە تۆمەتبارکرن کو: "ئەوان سۆشیال میدیا ب ئاوایەکێ نەڕەوا دکارئینان، سختەکارى د هەلبژاتناندا کرینە و بوویە ئەگەرێ سەرکەفتنا مامێ ترامپ"، ل ڤێرێ بیاڤێ شرۆڤەکرن و بەرسڤدانێ نینە، لێ ڕاستیا گۆمان ژێڕا توننە ئەوە: سوشیال میدیا و بتایبەت تویتەر ئالاڤەکێ مەزنبوو د دەستێن سەرۆکێ پێشین و هەمى سیاسەتمەدارێن کاۆبۆیدا.

یا ژ منڤە ئەم بەحسێ شاشک وشەلوالێن خوە بکین فەرترە، دا چیرۆکا سیاسیکرنا سۆشیال میدیایێ ل کوردستانێ ڤەگۆهێزین، ب دەربرینەکا دیتر بێژین: گەلۆ سۆشیال میدیا ب چ ئاوایى بوویە کەرەستەکێ پۆڵۆتیک میدیایێ؟

د چەند ڕێزەکێن بهێندا کاریگەریا سۆشیال میدیایێ د بیاڤێ سیاسەتا پڕاتیکیدا خوەیا دبت، خوەشبەختانە ڤەڕێژ و دەرئەنجامێت وێ چەندێ ئەرینى بوون:

1- دەرگەهـ بوویە تاق هەمبەر ئازادیا دەربرینا سیاسى و ڕەخنەگرتنێ ل ئەدایا سیاسیا حکۆمەتێ تا پێلێنانا سانسۆڕ و هێلێن سۆر ژى.

2- دەم بۆ دەمى ڕۆلێ سۆشیال میدیا د هۆشیاریکرنا سیاسیدا زێدە دبە، دبتە فاکتەرەکێ قەنجێ بەشداریکرنا هاوڵاتیان د کریارا سیاسیدا، ب ڤى تەرزى ژ پێنگاڤەک گرنگ ژ بۆ گەشەپێدانا سیاسى دهێتە هاڤێتن.

3- دەمەکێ باشە (فەیسبۆکچى) و (سۆشیال میدیاچی) ب ڕەنگەکێ گشتى یێن پەردا ل سەر قەبحەتێن گەندەڵیى و دۆسەیێن شەرەفسزیا دزیا مالێ گشتى ڕادکن، بڕاستى خرابکار رویس چیبلاق یێن کەفتین بەر ساهى ستێران.

4- شەرمزارکرنا ڕەوشتێ دۆڕویاتیا سیاسى، و بێ بوهاکرنا مەللاق و بۆقێن زالمان، مە هەمیان ب چاڤێن سەرێ خوە دیتن بەریا ئەو خەلاتێن ئالیستنا خوە وەرگرن، چەند دۆڕویەک ل پەیج و ئەکوانتان ب پۆست و شەیر و کومینتان بوونە شەلێت چبکان، ئەو حال ل وان پیرۆر بت.

5- تۆرێن کومەڵایەتى رۆلەکێ مەزن هەبوو و هەیە ژى دوەشاندنا دەربێن ب ئێش ل خۆپەڕێس و دکتاتۆران، چ نەمابوو بهارەکا دیموکراسیا مللى سەرێ خوە ل هەمى جیهانا رۆژهەلاتا ناڤین هەلبدت، لێ مخابن قەدا ب پیلانێن نێڤدەولەتى بکەڤت، بەلێ مێژوویا سەرهەلدانا و فەلسەفا شۆرەشان دبێژن مە چاڤەڕێى گەرەکا دیتر بن. 6- کارتێکرنا سۆشیال میدیایێ د هەلبژارتنێت پەرلەمانێ عیراقێدا ئەوێن ل 10-10-2021 هاتینە ئەنجامدان زۆر بهێزبوو، بەهرا پتر بانگەشە ل ستەیجێن سۆشیال میدیایێ بوون.

7- پەیوەندیکرن و هەڤپەیوەندیا سیاسى کو ئێکە شەنگستێن گرنگێن پۆڵوتیکێ، سیاسى سەرکەفتى ئەوە: یێ ب شارەزایێ کونتاکێ د ناڤبەرا خوە و هاوڵاتیاندا پەیدا بکت، تا بەرى کێمتر ژ ببیست سالان ئەو تشتە ب ڕێکا پرێن میدیا و ڕاگەهاندنا کلاسیکى بوون، لێ نها هەڤپیەوەندیا دووقۆلى بئاسانى و کارا ب ڕێکا سۆشیال میدیایێ دهێتە کرن، ئانکو: ب سۆشیال میدیایێ هەڤپەیوەندیا کارا: (دناڤبەرا سیاسەتمەدار و جەماوەریدا)، و (دناڤبەرا دەزگەهێن حکۆمەتێ و وەڵاتیاندا) دهێتە کرن.

ئەڤا پۆلۆتیک (سیاسەت) کرن یا سۆشیاڵ میدیایێ ل ڕەخەکێ و ل ڕەخەکێ دیتر لۆبیکرنا (Lobbying) سیاسیا وێ ل ڕەخەکێ دیتر، بلا ئەڤ خەمە بۆ دەمەکێ دن یێ نێزیک بت ب ئاناهیا خۆدێ.

 

هه‌واڵی گرنگ