شه‌ش خوارن نابیت ب شه‌ڤ بخوون
سایتێ (Health) یێ ئه‌مریكی راپورته‌ك به‌لاڤكریه و تێدا دیاركریه نابیت شه‌ش جورێن خوارنێ ب شه‌ڤێ بهێنه خوارن، چونكو دبنه ئه‌گه‌رێ سۆتن و به‌رسوژێ د گه‌ده‌ی دا و ئاریشه‌یێن هه‌رسكرنێ په‌یدادكه‌ن و كارتێكرنێ ل نڤستنێ دكه‌ن.
وی سایتی د راپورتا خوه دا گۆتیه كو خوارنا شیڤێ یا سه‌ره‌كی یه و نابیت پشت گوه بهێته هاڤێتن یان ب خوارنێن نه‌ساخله‌م بهێته گوهارتن.
یا پێدڤیه كو خوارنێن شه‌ڤێ كێم پلێن گه‌رماتیێ (كالوری) دناڤدا هه‌بن، چونكو دبیته ئه‌گه‌ر كاریگه‌ریێ لسه‌ر جورێ نڤستنێ و كریارا هه‌رسێ و هێزا له‌شی و مه‌ژی بكه‌ن ل رۆژا ددووڤ دا.
سایتێ ناڤبری دبێژیت: ئاریشا مه‌زن ئه‌وه خه‌لك نزانن ل شێڤێ چ بخوون، له‌ورا سه‌نگێ وان زێده‌دبیت و ئاریشێن ساخله‌میێ بو په‌یدادبن، به‌لێ یا نورماله شیڤ بهێته خوارن، ژ بو نه‌هێلانا ئاریشان ژی پێدڤیه بزانن كو چ خوارن دڤێت ب شه‌ڤ نه‌هێته خوارن و ب ڤی ره‌نگی:
1-نابیت ( معجنات) هه‌ڤیركاری بهێنه خوارن، چونكو ژێده‌ره‌كێ سه‌ره‌كی یێ كاربوهیدرانه و ب رۆژێ خورانا دروسته، چونكو هێزا پێدڤی دده‌نه له‌شی و مرۆڤی چالاك دكه‌ن، به‌لێ ب شه‌ڤێ هه‌سته‌كا نه‌خۆش په‌یدادكه‌ن و مرۆڤی ئالوز و قه‌له‌و دكه‌ن.
2-سارده‌مه‌نی ژی نابیت ب شه‌ڤ بهێنه خوارن، چونكو شه‌كر و روینێن تویركری و زێده‌هیێن خوارنێ دناڤدا هه‌نه و دبنه ئه‌گه‌ر سه‌نگ زێده‌ببیت و جورێ نڤستنێ تێك بچیت، سارده‌مه‌نی ب شه‌ڤێ هه‌رسكرنا خوارنێ تێك دده‌ن و زكی دوه‌رمینن و كوئه‌ندامێ ده‌ماران تێك دده‌ن و دئه‌نجامدا به‌رسۆژ په‌یدادبیت و ئاستێ گلوكوزی زێده‌دبیت و مرۆڤ نه‌شێت خه‌وه‌كا خۆش بكه‌ت.
3- په‌نیر و خوارنێن ژ په‌نیری پێكهاتی نابیت گه‌له‌ك بهێنه خوارن به‌ری نڤستنێ، سه‌ره‌رای كو گه‌له‌ك ب مه‌ترسی نینن، به‌لێ زكی گران دكه‌ن و ئاریشا دنڤستنێ دا په‌یدادكه‌ن، په‌نیر یێ پێكهاتیه ژكه‌رستێ (تیرامین) كو ترشیه‌كێ ئه‌مینی یه و كارتێكرنێ ل وان هورمونان دكه‌ت یێن هاریكاریێ دنڤستنێ دا دكه‌ن، هه‌روه‌سا ئه‌و روینێن دناڤ په‌نیری دا هه‌ین زوی هه‌رس نابن و هه‌ودانا د مه‌عیده‌ی دا په‌یدادكه‌ن.
4-یا پێدڤیه خوه ژ بهارات و ساسێن تویژ ب شه‌ڤێ ب پارێزن، سه‌ره‌رای كو تامه‌كا خۆش دده‌نه خوارنێ، به‌لێ په‌رژانێ مه‌عیده‌ی تێك دده‌ن و ئێشانا مه‌عیده‌ی په‌یدادكه‌ن و هه‌رده‌م مرۆڤ دێ هه‌ست ب سۆتنێ كه‌ت و ئاریشه‌یێن هووركرنا خوارنێ ژێ په‌یدادبن.
5-قه‌رنه‌بیت ژ خوارنێن ساخله‌مه، چونكو كێم كالوری دناڤدا هه‌نه و كوالیتیه‌كا باش بو خوارنێ هه‌یه، به‌لی باشتره ب شه‌ڤ نه‌هێته خوارن، چونكو دبیته ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا په‌یدابوونا ( غازاتا) و ب زه‌حمه‌ت كه‌تنا كریارا هه‌رسكرنا خوارنێ چونكو زێده روین دناڤدا هه‌نه و خه‌وا مرۆڤی تێك دده‌ن و وه‌ستیانێ په‌یدادكه‌ن و مه‌ژیێ مرۆڤی چالاك دكه‌ن و مرۆڤ هه‌ست ب نڤستنێ ناكه‌ت.
6- نابیت ب چو ره‌نگه‌كی گوشتێ ئاژه‌لی و ده‌ستكرد بهێته خوارن، چونكو ژبلی كو خه‌وێ نه‌خۆش دكه‌ن دبنه ئه‌گه‌رێ قه‌له‌ویێ.
سایتێ (Health) یێ ئه‌مریكی راپورته‌ك به‌لاڤكریه و تێدا دیاركریه نابیت شه‌ش جورێن خوارنێ ب شه‌ڤێ بهێنه خوارن، چونكو دبنه ئه‌گه‌رێ سۆتن و به‌رسوژێ د گه‌ده‌ی دا و ئاریشه‌یێن هه‌رسكرنێ په‌یدادكه‌ن و كارتێكرنێ ل نڤستنێ دكه‌ن.
وی سایتی د راپورتا خوه دا گۆتیه كو خوارنا شیڤێ یا سه‌ره‌كی یه و نابیت پشت گوه بهێته هاڤێتن یان ب خوارنێن نه‌ساخله‌م بهێته گوهارتن.
یا پێدڤیه كو خوارنێن شه‌ڤێ كێم پلێن گه‌رماتیێ (كالوری) دناڤدا هه‌بن، چونكو دبیته ئه‌گه‌ر كاریگه‌ریێ لسه‌ر جورێ نڤستنێ و كریارا هه‌رسێ و هێزا له‌شی و مه‌ژی بكه‌ن ل رۆژا ددووڤ دا.
سایتێ ناڤبری دبێژیت: ئاریشا مه‌زن ئه‌وه خه‌لك نزانن ل شێڤێ چ بخوون، له‌ورا سه‌نگێ وان زێده‌دبیت و ئاریشێن ساخله‌میێ بو په‌یدادبن، به‌لێ یا نورماله شیڤ بهێته خوارن، ژ بو نه‌هێلانا ئاریشان ژی پێدڤیه بزانن كو چ خوارن دڤێت ب شه‌ڤ نه‌هێته خوارن و ب ڤی ره‌نگی:
1-نابیت ( معجنات) هه‌ڤیركاری بهێنه خوارن، چونكو ژێده‌ره‌كێ سه‌ره‌كی یێ كاربوهیدرانه و ب رۆژێ خورانا دروسته، چونكو هێزا پێدڤی دده‌نه له‌شی و مرۆڤی چالاك دكه‌ن، به‌لێ ب شه‌ڤێ هه‌سته‌كا نه‌خۆش په‌یدادكه‌ن و مرۆڤی ئالوز و قه‌له‌و دكه‌ن.
2-سارده‌مه‌نی ژی نابیت ب شه‌ڤ بهێنه خوارن، چونكو شه‌كر و روینێن تویركری و زێده‌هیێن خوارنێ دناڤدا هه‌نه و دبنه ئه‌گه‌ر سه‌نگ زێده‌ببیت و جورێ نڤستنێ تێك بچیت، سارده‌مه‌نی ب شه‌ڤێ هه‌رسكرنا خوارنێ تێك دده‌ن و زكی دوه‌رمینن و كوئه‌ندامێ ده‌ماران تێك دده‌ن و دئه‌نجامدا به‌رسۆژ په‌یدادبیت و ئاستێ گلوكوزی زێده‌دبیت و مرۆڤ نه‌شێت خه‌وه‌كا خۆش بكه‌ت.
3- په‌نیر و خوارنێن ژ په‌نیری پێكهاتی نابیت گه‌له‌ك بهێنه خوارن به‌ری نڤستنێ، سه‌ره‌رای كو گه‌له‌ك ب مه‌ترسی نینن، به‌لێ زكی گران دكه‌ن و ئاریشا دنڤستنێ دا په‌یدادكه‌ن، په‌نیر یێ پێكهاتیه ژكه‌رستێ (تیرامین) كو ترشیه‌كێ ئه‌مینی یه و كارتێكرنێ ل وان هورمونان دكه‌ت یێن هاریكاریێ دنڤستنێ دا دكه‌ن، هه‌روه‌سا ئه‌و روینێن دناڤ په‌نیری دا هه‌ین زوی هه‌رس نابن و هه‌ودانا د مه‌عیده‌ی دا په‌یدادكه‌ن.
4-یا پێدڤیه خوه ژ بهارات و ساسێن تویژ ب شه‌ڤێ ب پارێزن، سه‌ره‌رای كو تامه‌كا خۆش دده‌نه خوارنێ، به‌لێ په‌رژانێ مه‌عیده‌ی تێك دده‌ن و ئێشانا مه‌عیده‌ی په‌یدادكه‌ن و هه‌رده‌م مرۆڤ دێ هه‌ست ب سۆتنێ كه‌ت و ئاریشه‌یێن هووركرنا خوارنێ ژێ په‌یدادبن.
5-قه‌رنه‌بیت ژ خوارنێن ساخله‌مه، چونكو كێم كالوری دناڤدا هه‌نه و كوالیتیه‌كا باش بو خوارنێ هه‌یه، به‌لی باشتره ب شه‌ڤ نه‌هێته خوارن، چونكو دبیته ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا په‌یدابوونا ( غازاتا) و ب زه‌حمه‌ت كه‌تنا كریارا هه‌رسكرنا خوارنێ چونكو زێده روین دناڤدا هه‌نه و خه‌وا مرۆڤی تێك دده‌ن و وه‌ستیانێ په‌یدادكه‌ن و مه‌ژیێ مرۆڤی چالاك دكه‌ن و مرۆڤ هه‌ست ب نڤستنێ ناكه‌ت.
6- نابیت ب چو ره‌نگه‌كی گوشتێ ئاژه‌لی و ده‌ستكرد بهێته خوارن، چونكو ژبلی كو خه‌وێ نه‌خۆش دكه‌ن دبنه ئه‌گه‌رێ قه‌له‌ویێ.
هه‌واڵی گرنگ
