رێكخستنی ژماره‌یی بۆ حاکمه‌كانی جیهانی ئیسلامی بە درێژایی مێژوو
رێكخستنی ژماره‌یی بۆ حاکمه‌كانی جیهانی ئیسلامی بە درێژایی مێژوو، كە لە خولەفاكانی راشیدینەوە دەستپێدەكات تا دەگات بە ئەمەویەكان و عەباسیەكان و عوسمانیەكان.
یه‌كه‌م: خه‌لافه‌تی ڕاشدین
1- ئه‌بوبه‌كری سدیق 11 كۆچی بۆ 13 كۆچی
2- عومه‌ری كوڕی خه‌تاب 13 كۆچی بۆ 23 كۆچی
3- عوسمانی كوڕی عه‌فان 23 كۆچی بۆ 35 كۆچی
4- عه‌لی كوڕی ئه‌بی تاڵیب 35 كۆچی بۆ 40 كۆچی
5- حه‌سه‌نی كوڕی عه‌لی ئه‌بی تاڵیب 40 كۆچی بۆ 41 كۆچی
كۆی گشتی ده‌سته‌ڵاتداریه‌تی خوله‌فای ڕاشدین 30 ساڵ بوو.
دووه‌م: بنه‌ماڵه‌ی ئه‌مه‌ویه‌كان و دروست كردنی ده‌وڵه‌تی ئه‌مه‌وی هه‌موی چوارده حاكم یون .
1- مه‌عاویه‌ی كوڕی ئه‌بی سوفیان 40 كۆچی بۆ 60 كۆچی
2- یه‌زیدی كوڕی مه‌عاویه 60 كۆچی بۆ 64 كۆچی
3- معاویه‌ی كوری یه‌زید چه‌ند مانگێك
4- مه‌ڕوانی كوڕی حه‌كه‌م 64 كۆچی بۆ 65 كۆچی
5- عه‌بدولمه‌لیكی كوڕی مه‌ڕوان 65 كۆچی بۆ 86 كۆچی
6- وه‌لیدی كوڕی عه‌بدولمه‌لیك 86 كۆچی بۆ 96 كۆچی
7- سلێمان كوڕی عه‌بدولمه‌لیك 96 كۆچی بۆ 99 كۆچی
8- عومه‌ری كوڕی عه‌بدولعه‌زیز 99 كۆچی بۆ 101 كۆچی
9- یه‌زیدی كوڕی عه‌بدولمه‌لیك 101 كۆچی بۆ 105 كۆچی
10- هیشام كوڕی عه‌بدولمه‌لیك 105 كۆچی بۆ 125 كۆچی
11- وه‌لید كوڕی زه‌ید 125 كۆچی بۆ 126 كۆچی
12- یه‌زیدی كوڕی وه‌لید بۆ چه‌ند مانگێك
13- ئیبڕاهیم كوڕی وه‌لید 126 كۆچی بۆ 127 كۆچی
14- مه‌ڕوان كوڕی محمد 127 كۆچی بۆ 132 كۆچی
كۆی گشتی ده‌سته‌ڵاتداریه‌تی خه‌لافه‌تی ئه‌مه‌وی 91 ساڵ بو
سێهه‌م: بنه‌ماڵه‌ی عه‌باسیه‌كان و دروست كردنی ده‌وڵه‌تی عه‌باسی 37 حاكم بون
1- ئه‌بو عه‌باس 132 كۆچی بۆ 158 كۆچی
2- ئه‌بو جه‌عفه‌ری مه‌نسور 136 كۆچی بۆ 169 كۆچی
3- ئه‌بو عه‌بدوڵای مه‌هدی 158 كۆچی بۆ 169 كۆچی
4- موسا هادی 169 كۆچی بۆ 170 كۆچی
5- هاڕونه ڕه‌شید 170 كۆچی بۆ 193 كۆچی
6- ئه‌مین كوڕی هاڕون 193 كۆچی بۆ 198 كۆچی
7- مه‌ئمونی كوڕی هاڕون 198 كۆچی بۆ 218 كۆچی
8- موعته‌سه‌م كوڕی هاڕون 218 كۆچی بۆ 227 كۆچی
9- واسیق بیلا 227 كۆچی بۆ 232 كۆچی
10- مته‌وه‌كل 232 كۆچی بۆ 247 كۆچی
11- مونته‌سه‌ر بیلا 247 كۆچی بۆ 248 كۆچی
12- موسته‌عین بیلا 248 كۆچی بۆ 252 كۆچی
13- موعته‌ز بیلا 252 كۆچی بۆ 255 كۆچی
14- ئه‌بو ئیسحاق مه‌هدی 255 كۆچی بۆ 256 كۆچی
15- ئه‌بو عه‌باس موعته‌مه‌د 256 كۆچی بۆ 279 كۆچی
16- موعته‌زد بیلا 279 كۆچی بۆ 289 كۆچی
17- موكته‌فی بیلا 289 كۆچی بۆ 295 كۆچی
18- موقته‌دیر بیلا 295 كۆچی بۆ 317 كۆچی
19- ئه‌بو فه‌زل 317 كۆچی بۆ 320 كۆچی
20- ئه‌بو مه‌نسور قاهر 320 كۆچی بۆ 322 كۆچی
21- ڕازی بیلا 322 كۆچی بۆ 329 كۆچی
22- ئه‌بو عه‌باس موته‌قی بیلا 329 كۆچی بۆ 333 كۆچی
23- موتیع بیلا 334 كۆچی بۆ 363 كۆچی
24- تائیع بیلا 363 كۆچی بۆ 381 كۆچی
25- قادر بیلا 381 كۆچی بۆ 422 كۆچی
26- قائیمه بی ئه‌مریلا 422 كۆچی بۆ 467 كۆچی
27- موقته‌دا بیلا 467 كۆچی بۆ 487 كۆچی
28- موسته‌زهه‌ر بیلا 487 كۆچی بۆ 512 كۆچی
29- موسته‌رشه‌د بیلا 512 كۆچی بۆ 529 كۆچی
30- ڕاشد بیلا 529 كۆچی بۆ 530 كۆچی
31- موته‌قی 530 كۆچی 555 كۆچی
32- موسته‌جیر بیلا 555 كۆچی بۆ 566 كۆچی
33- موسته‌زیئـ بیلا 566 كۆچی بۆ 575 كۆچی
34- ناسره‌دین 575 كۆچی بۆ 622 كۆچی
35- زاهیر 622 كۆچی بۆ 623 كۆچی
36- موسته‌نسر بیلا 623 كۆچی بۆ 640 كۆچی
37- موسته‌عسه‌م بیلا 640 كۆچی بۆ 656 كۆچی
كۆی ساڵه‌كانی خومڕانی خه‌لافه‌تی عه‌باسیه‌كان 524 ساڵ بو
چواره‌م: بنه‌ماڵه‌ی عوسمانی و دروست كردنی ده‌وڵه‌تی عوسمانی (37) حاكم بون:
1- عوسمان غازی كوڕی ئارتغروڵ 698 كۆچی بۆ 726 كۆچی
2- ئۆرخان غازی كوڕی عوسمان 726 كۆچی بۆ 763 كۆچی
3- موڕاد یه‌كه‌می كوڕی ئۆرخان 763 كۆچی بۆ 791 كۆچی
4- بایه‌زیدی یه‌كه‌م 791 كۆچی بۆ 804 كۆچی
5- محمد چچه‌له‌بی یه‌كه‌م 816 كۆچی بۆ 824 كۆچی
6- مورادی دووه‌م 824 كۆچی بۆ 855 كۆچی
7- محمد فاتیحی دووه‌م 855 كۆچی بۆ 886 كۆچی
8- بایه‌زیدی دووه‌م 886 كۆچی بۆ 918 كۆچی
9- سه‌لیمی یه‌كه‌م 918 كۆچی بۆ 926 كۆچی
10- سلێمان قانونی 926 كۆچی بۆ 974 كۆچی
11- سه‌لیمی دووه‌م 974 كۆچی بۆ 982 كۆچی
12- مورادی سێهه‌م 982 كۆچی بۆ 1003 كۆچی
13- محمدی سێهه‌م 1003 كۆچی بۆ 1012 كۆچی
14- ئه‌حمه‌دی یه‌كه‌م 1012 كۆچی بۆ 1026 كۆچی
15- مسته‌فای یه‌كه‌م 1026 كۆچی بۆ 1027 كۆچی
16- عوسمانی دووه‌م 1027 كۆچی بۆ 1031 كۆچی
17- مورادی چواره‌م 1033 كۆچی بۆ 1049 كۆچی
18- ئیبراهیم عه‌سه‌بی 1049 كۆچی بۆ 1058 كۆچی
19- محمدی چواره‌م 1058 كۆچی بۆ 1099 كۆچی
20- سلێمانی دووه‌م 1099 كۆچی بۆ 1102 كۆچی
21- ئه‌حمه‌دی دووه‌م 1102 كۆچی بۆ 1106 كۆچی
22- مسته‌فای دووه‌م 1106 كۆچی بۆ 1115 كۆچی
23- ئه‌حمه‌دی سێهه‌م 1115 كۆچی بۆ 1143 كۆچی
24- محمدی یه‌كه‌م 1143 كۆچی بۆ 1168 كۆچی
25- عوسمانی سێهه‌م 1168 كۆچی بۆ 1171 كۆچی
26- مسته‌فای سێهه‌م 1171 كۆچی بۆ 1187 كۆچی
27- عه‌ببدولحه‌میدی یه‌كه‌م 1187 كۆچی بۆ 1203 كۆچی
28- سه‌لیمی سێهه‌م 1203 كۆچی بۆ 1222 كۆچی
29- مسته‌فای چواره‌م 1222 كۆچی بۆ 1223 كۆچی
30- مه‌حمودی دووه‌م 1223 كۆچی بۆ 1255 كۆچی
31- عه‌بدولمه‌جیدی یه‌كه‌م 1255 كۆچی بۆ 1277 كۆچی
32- عه‌بدولعه‌زیز شه‌هید 1277 كۆچی بۆ 1293 كۆچی
33- مورٍادی پێنجه‌م 1293 كۆچی بۆ 1283 كۆچی
34- عه‌بدولحه‌میدی دووه‌م 1293 كۆچی بۆ 1327 كۆچی
35- محمد ڕه‌شادی دووه‌م 1327 كۆچی بۆ 1336 كۆچی
36- محمد وه‌حیدی شه‌شه‌م 1336 كۆچی بۆ 1341 كۆچی
37- عه‌بدولحه‌میدی دووه‌م "دواخه‌لیفه‌ی ئیسلام" 1341 كۆچی بۆ 1342 كۆچی
كۆی ساڵه‌كانی ده‌سته‌ڵاتداریه‌تی ده‌وڵه‌تی عوسمانی یه‌كسانه به (644) ساڵ
كۆی ساڵه‌كانی حوكمی خوله‌فای ڕاشدین و ئه‌مه‌وی و عه‌باسی و عوسمانیه‌كان یه‌كسانه به 1289 ساڵ ، ماوه‌ی مانه‌وه‌ی موسڵمانان له ده‌ره‌وه‌ی ده‌سته‌ڵات تا ئه‌مڕۆ ده‌كاته (154) ساڵ ، وه به له‌ناوچونی ده‌وڵه‌تی عوسمانی جیهانی ئیسلامی كه‌وته ده‌ستی داگیركاری و دواتر جێگیر بو ، وه ده‌وڵه‌تی تازه ده‌ركه‌وتن و ئومه‌تی ئیسلامی پارچه پارچه بو بۆ چه‌ندین وڵات به‌و شێوه‌یه‌ی كه ئێستا هه‌یه.
وه‌رگێڕانی: ئیسحاق عه‌لائه‌دین
