بەرزبوونەوەی نرخ یان نزمبوونەوەی بۆ حاڵەتی ناسروشتی، لەكۆتاییدا بەزیان دەگەڕێتەوە بۆ بازاڕ، بازاڕیش واتە كڕیار و فرۆشیار، گرفت بۆ یەكێك لەم دووانە دروست ببێ، ئەوا كێشەكە تەشەنە دەكا بۆ كۆی چالاكی ئابووری، مەبەست لە چالاكی ئابووریش، بەهەرمهێنان، ئاڵوگۆڕكردن، دابەشكردن، بەكاربرن، دەگرێتەوە، واتە ئابووری لە وێنەی مرۆڤ دەچێت، لەوانەیە لە نەخۆشییەكی سادەوە گەر بە زوویی چارەسەر نەكرێ، بەژیانی كۆتایی پێ بێ، چونكە هەموو ئەندامەكانی لاشەی مرۆڤ تەواوكەری یەكن، دەست یان هەر ئەندامێكیتر بە تەنیا ناتوانێ هەموو كارێ بكات، گەر بەهاوكاری هەمووی نەبێ.

ئابووریش هەمان شێوەیە، هیچ چالاكییەك بەبێ چالاكییەكانیتر مەحاڵە بتوانی بەردەوام بێت، بەرهەمهێنان هیچ سوودی نییە، گەر بەكاربردن نەبێ، بەكاربردنیش مانای نییە گەر بەرهەمهێنان نەبێ، هەرێمی كوردستان بەدەرە لە یاسا ئابوورییەكان سیستەمێكی دیاریكروای نییە، تا بەرچاو ڕوون بێ بۆ جێبەجێكردنی یاساكانی، چونكە هەموو سیستەمێك یاسای خۆی هەیە، لە ژێر ڕۆشنایی ئەو یاسایانەدا هەنگاو دەنێت و بەرچاو ڕۆشنییەوە دەزانێ چۆن هەنگاو هەڵدەنێ، بەڵام هەرچی كوردستانە سیستەمێكی دیاریكراوەی روونی نییە، كە لە هەر شوێنێك گرفت هەبوو چارەسەر هەبێ، بۆیە هەمیشە ئابوورییەكی ناتەندروستمان هەیە، ئەگەر بۆ ماوەیەكیش ئاسایی بێ ئەوا ناسروشتیە.

چەند سیستەمێكی ئابوورییمان هەیە بۆ بەڕێوبردنی وڵات، وەك سیستەمی سەرمایەداری، سیستەمی سۆسیالیستی، سیستەمی ئیسلامی، سیستەمی تێكەڵاو، ئەم چوار سیستەمە زۆر بەرچاو و ڕوونن، زۆربەی وڵاتاتی جیهان دابەشبوونە بەسەر ئەم سیستەمانەدا، هەرچی ئابووری كوردستانە هیچ كام لەم سیستەمانە پەیڕەو ناكات، كە دەڵێین پەیڕەوی ناكات زیاتر مەبەستمان لەڕووی یاسایەوەیە نەك ناو و ناونیشان، كوردستان بە ناو و ناونیشان سیستەمی ئابووری سەرمایەداریە، بەڵام لە واقیعدا زۆر دوورە لە سیستەمەوە، ئەم سیستەمەش كۆمەڵێ یاساو ڕێسای تایبەت بە خۆی هەیە پێـویستە پەیڕەو بكرێ، ناكرێ بە پاساوی ئازادی ئابووری ڕەچاوەی نرخ نەكرێ، ڕاستە بەپێی هزری سیستەمی سەرمایەداری خواست و خستنەڕوو نرخ دیاریدەكەن، بەڵام مانای ئەوەنیە حكومەت هیچ تەدەخول نەكات، تەماشاكەرێكی دوور بێت، ئەمە زۆر زەحمەتە، مرۆڤ بە سروشتی خۆی بەرژەوەندیی خوازە بۆ خودی خۆی گەر یاسایەك نەبێت ئاراستەی بكا یان جڵەوگیری بكا، نەبەكاربەر حەز دەكا نرخ هەڵكشێ، نە فرۆشیاریش حەز دەكا داكشێ، كە لە ڕاستیدا هیچ كام لەمانە تەندروست نین، نە هەڵكشانی ناسروشتی، نە داكشانەوەی ناسروشتی، گەر یاسایەك نەبێ ئەم بەرزبوونەوە و نزمبوونەوەیە چارەسەر بكا، ئەوا ئابووری بەیەكجاریی دەبێتە فەوزا، كەس بەكەسەوە نابێ، ئۆخەی ئۆخەی هەر كەس بۆ خۆی دەبێ، بەمەش ئابووری وڵات نغرۆ دەبێ لەناعەدالەتی و ناداپەروەری، هەمیشە چینێك زاڵمە، و چینێك مەزڵوم، ماوەیەكە نرخی هەندێك لە كاڵاو شمەكەكان لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستاندا یاریدەكەن، بەڵام هەمیشەش بەلای بەرزییە، ناسەقامگیری نرخ بەتایبەت بۆ كوردستان نە یەكەمجار و نەكۆتاجاریش دەبێ، لە ئابووریەكدا كە كەس نازانێ چ سیستەمێك پەیڕەو دەكات، ئەمە لە لایەك.

لەلایەكیترەوە، وڵاتێك كە پاشكۆ بوو خاوەنی ئابوورییەكی سەربەخۆی خۆی نەبوو، كلكی وڵاتانیتر بوو، چاوەڕێی ئەوەی لێناكرێ بازاڕی سەلامەت و تەندروست و ساغ بێ، چونكە خۆت خاوەنی خۆت نیت، بەڵكو جۆرێكی لە كویلەی ئابووری وڵاتانیتر، ئەوان چۆنیان بوێت وات بەكاردێنن، نەك خۆت چیت بوێت ئەوە بكەی، ئەوە خەیاڵ پەڵاوییە، تەماشاكە هەر گرفت و كێشەیەك لە وڵاتانی ئێران و توركیا لە ڕووی ئابوورییەوە سەرهەڵبدا ئەوا بێگومان كوردستانیش دەگرێتەوە، بەشێكی زۆری بەرزبوونەوەی نرخەكان لە ئێستادا پەیوەستە بە باروودۆخی ئابووری ئەوانەوە، نەخۆشییە ئابوورییەكانی ئەوان بێگومان دەگوازرێتەوە بۆ وڵاتی ئێمەش، بەڵام مەحاڵە بەپێچەوانەوە ڕووبدا، لە كۆتاییدا هەتا ئەم سێ بنچینەیەت نەبوو باروودۆخی ئابووریت سەقامگیر نابێ، ئەوانیش یەكەم: سیستەمێكی ئابووری دیاریكراو، دووەم: پاشكۆ نەبوون، سێیەم: دەسەڵاتێكی ڕەشید بۆ بەڕێوبردنی ئابووری وڵات.