یەكەم : دواكەوتنی زمان ، زۆر هۆكار هەن بۆ دواكەوتنی زمان لەوانە :

1. زەبر كەوتن بەر مێشك چ لە كاتی دووگیانیدا یان لەكاتی لە دایكبوون و دوای ئەویش، بەتایبەت گەر كاربكاتە سەر ناوچەی برۆكەس و ڤێرنیكس لە مێشكدا.

2. هۆكاری بۆماوەیی : لە هەندێك خێزاندا منداڵەكان درەنگ قسە دەكەن، بەڵام دوایی هەر فێری قسەكردن دەبن چ زوو یان درەنگ، ئە‌مەش هۆكاری فەراموشكردنی ئەو منداڵانەیە لەلایەن هەندێك دایباب، چونكە پێیانوایە ئەگەرچی منداڵەكانی ئەوانیش لە قسەكردندا دواكەوتوون، بەڵام زوو یان درەنگ هەر قسە دەكەن، ئەمە سەر كێشیە، چونكە ڕەنگە ئەو منداڵانە وەك ئەوان نەبن و لە قسەكردن دوابكەون یان هەر فێری قسەكردن نەبن.

3. هۆكاری ژینگەیی وەك هۆكاری خێزانی، كۆمەڵایەتی: كەم قسەكردنی دایباب لەگەڵ منداڵ، كەم تێكەڵ بوونی منداڵ بەمنداڵانی تر، زۆر كات بەسەربردن لەسەر ئامێری مۆبایل و تەلەڤزیۆن .. هتد هۆكاری ترن بۆ دواكەوتنی زمان.

دووەم : پەككەوتەیی (بیركۆڵی)، بیركۆڵ واتا كاتێك تەمەنی عەقڵی منداڵ لە تەمەنی زەمەنی كەمترە، بۆیە منداڵەكە وەك منداڵێكی ئاسایی دەرناكەوێت، بیركۆڵی دەكرێتە چەند جۆرێك لەوانە بیركۆڵی سوك، مامناوەند، توندو زۆر توند، هەندێ جار بیركۆڵی ئۆتیزم بەیەكدەكەون لەهەمان منداڵدا.

سێیەم : (گرفتی پەیوەندی كردنی كۆمەڵایەتی)، ئەم حاڵەتەش زۆر لە حاڵەتی ئۆتیزم دەچێت، مەگەر پزیشك و پسپۆرانی دەروونی بتوانن لە یەكیان جیابكەنەوە، كەچی هەندێك جار بۆ ئەوانیش كارەكە سەختە.

لەگرفتی پەیوەندیكردن منداڵەكە وەك ئۆتیزم نیە، چونكە هەست بە سۆزو ئاماژەكانی ئەكەیت، كێشەی سەرەكی ئەوەیە كارامە نیە لە پەیوەندیكردن.

چوارەم : دواكەوتنی گەشەی گشتی، منداڵەكە لە هەموو ڕوویەكی جەستەیی و دەروونی دواكەوتووە، هۆكاری سەرەكی نەبوونی ژینگەیەكی هاندەرو لەبارە، بە تێپەڕبوونی كات ئەم منداڵانە قەرەبووی كەم و كوڕیەكەیان دەكەنەوە.

پێنجەم : منداڵە فرە جولەو كەم تەركیز، ئەم منداڵانە زیاتر بە جولەن، بەڵام هەندێكیان تەنها كێشەی تەركیز (سەرنج) یان هەیەو كەمتر فێردەبن.

شەشەم : گرفتی فێربوون، هەندێ منداڵ لە هەموو ڕوویكەوە دروستن، بەڵام كێشەی نوسین، خوێندنەوە، بیركاریان هەرسێكیان هەیە، ئەم منداڵانە بیركۆڵ نین، ئۆتیزم نین، بە پڕۆگرامێكی خەست دەكرێت ئاسایی ببنەوە.

ئەمانەی باسكران دیارترین و باوترین حاڵەتن كەوا پێویستە لە ئۆتیزم جیابكرێتەوە، شایەنی باسە هەندێ جار منداڵ هیچ كێشەیەكی نیە تەنها لەبەر ئەوەی شەرمنە، كەمێك گۆشەگیرن ئەوا بە ئۆتیزم ناوزەند دەكرێت.

(د. ڕێدار موحەمەد ئەمین – پزیشكی پسپۆڕی نەخۆشیە دەروونیەكان)