ڕێژەی خۆكوشتن ئێستا لە ئەمریكا لە بەرزترین ئاستدایە لەدوای جەنگی جیهانی دووەمەوە، ئەم مانگەی ئێستاش كە ئەیلولە بەفەرمی بە مانگی ڕووبەڕوو بوونەوەی ئەو دیاردەیە دادەنرێت لێرە.

هۆكارە سەرەكییەكان چین ؟؟ بۆچی ئەو دیاردەیە لە دە پانزە ساڵی ڕابردوو ڕووی لە بەرزبوونەوە كردوە ؟؟

پێشەكی ئەمە هەندێك زانیاری كۆكراوەیە كە هی ساڵی (2018) یە:

لەو ساڵەدا تەنیا لە ئەمریكا كە دانیشتوانی (330) ملیۆن كەسە (48344) كەس خۆیان كوشتووە، ئەمەش واتە (14.2) كەس بۆ سەد هەزار كەس لە دانیشتوان، ئەم ڕێژەیەش لە ڕێژەی زۆربەی هەرە زۆری وڵاتان بەرزترە، تێكڕا (1.4) ملیۆن هەوڵدانیش هەبووە بۆ خۆكوشتن، هەروەها خۆكوشتن هۆكاری دەیەمین بووە بۆ مردن لەو ساڵەدا، لەنێو گەنجانی تەمەن (15 – 29) ساڵیش هۆكاری دووەم بووە، هەر بۆ زانیاریش هەموو ئەوانەی بەهۆی ڕووداوەكانی هاتووچۆوە گیان لەدەست دەدەن لە ئەمریكا ساڵانە نزیكەی (40) هەزار كەس دەبێت، ژمارەی ئەوانەی خۆیان دەكوژن چەند ساڵێكە لە ژمارەی قوربانیانی هاتووچۆ زیاترە، زۆربەی ئەوانەی خۆیان دەكوژن پیاوانن كە لە ناوەندە تەمەنی ژیاندان، بۆ زانیاریتان لە ئەمریكا ڕێژەی خۆكوشتن لە نێو پیاوان (3.5) ئەوەندەی ڕێژەكەیە لە نێو ژنان.

بۆ هەموو جیهانیش زانیاری زۆر ورد نیە، بەڵام بەپێی ڕاپۆرتەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان ساڵانە پتر لە (800) هەزار كەس لەهەموو جیهان خۆیان دەكوژن، بە گشتیش ڕێژەی خۆكوشتن لە ووڵاتە پێشكەوتووەكان بەشێوەیەكی بەرچاو زۆرترە لە ڕێژەكە لە ووڵاتە تازە پێگەیشتووەكان و دواكەوتووەكان.

هۆكارە سەرەكییەكان چین ؟؟ بۆچی ڕێژەكە لەئەمریكا لە زۆربوونە ؟؟

بەگشتی دەركەوتووە كە ڕێژەی هەرە زۆری ئەو كەسانەی پەنایان بۆ خۆكوشتن بردووە، بەهۆی یەكێك یان زیاتر لەم شەش هۆكارەی خوارەوە بووە:

1. خەمۆكی توند، بەتایبەتی ئەگەر ئەو كەسانە تەنیا بوون و یارمەتی پێویست نەدران یان توانای وەرگرتنی چارەسەری پێویستیان نەبوو. 

2. هەندێك دۆخی دەروونی تر یان نەخۆشی تر كە وا لە كەسەكە دەكەن تووشی وڕێنە كردن ببن، وەكو ئەوەی گوێیان لە دەنگێك بێت و فەرمانیان پێبكات ئەو كارە بكەن، هەندێك نەخۆشەكانی شیزۆفرینیا بۆ نموونە لەبەر ئەم هۆكارە پەنا بۆ خۆكوشتن دەبەن. 

هەڵكشان و داكشانی باری دەروونی لە هەندێك كەس بەهۆی وەرگرتنی ماددەی هۆشبەر یان بڕی زۆر لە خواردنەوە كهولیەكان. 

3. ڕووبەڕووبوونەوەی كێشەو قەیرانی زۆر قورس بەتایبەتی كاتێك كەسەكە تەنیا بێت و هیچ هیوایەك نەبێت و نەمێنێت.

4. ئەنجامدانی تاوانی زۆر گەورە یان هەڵەی زۆر گەورە وا لە هەندێك لەو كەسانە دەكات سزای خۆیان بدەن بە كوشتن.

5. ئازاری بەردەوام یان نەخۆشی قورس و درێژخایەن. 

زۆر بوونی ڕێژەكەش لەم ساڵانەی دوایی لەئەمریكا دەگەڕێتەوە بۆ چەند هۆكارێك، گرنگترینیان كەمتربوونەوەی پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییە تەندروستییەكانە لەبواری نەخۆشییە دەروونییەكان، لێكترازانی زیاتری كۆمەڵایەتی، هەروەها زۆرتربوونی ڕێژەی بەكارهێنانی ماددەی هۆشبەر كە جگە لەوەی دەبێتە هۆی زۆربوونی مردنی ڕاستەوخۆ بەهۆی ژەهراویبوون بەو ماددانە، لەهەمان كاتیشدا دەبێتە هۆی تێكچوونی زۆرتر لە باری دەروونی ئەو كەسانەی ئەو ماددانە بەكاردەهێنن.

شارەزایان دەڵێن سۆشیال میدیاش بەگشتی لە هەموو جیهان ڕۆڵێكی نەرێنی دەبینێت لەم چەند ساڵەی دواییدا، بەگشتی دەبێتە هۆی زەقبوونەوەی هۆكارەكانی سەرەوە بەهۆی ئەوەی زۆربەی بەكارهێنەرانی ئەو تۆڕانە بەتایبەتی كەسە چاڵاكەكان تەنیا دیوە پرشنگدارەكانی ژیانیان بەزەقی نیشاندەدەن بەبێ ئەوەی هەموو دیوە ڕاستەقینەییەكانی ژیانیان و كێشەكانیان دەربخەن، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی زۆر كەس هەست بە ڕازەمەندنەبوون بكەن لە خودی خۆیان، دەشێت ئەو ڕەزامەند نەبوونە لە ڕواڵەتیان بێت یان لە دۆخی ژیانیان، دەركەوتووە ئەمە هۆكارێكە بۆ دەركەوتنی خەمۆكی یان توندتربوونی خەمۆكی لەهەندێك كەس، بەداخەوە بەگشتی سۆشیال میدیا بۆتە هۆی زەقتربوونەوەی هەندێك لەو هۆكارانەی سەرەوە كە باسم كرد.

لوقمان حەوێز – تێكساس