قاوە و تەندروستی مرۆڤ
قاوە لە خواردنەوە ھەرە سەرەکیەکانە لە جیھاندا ، لە چەند دەییەی پێشوودا ھەندێک لە توێژینەوەکان مەترسی شارەوەی قاوە لەسەر دڵ و جۆرەکانی شێرپەنجە دەرخستووە بەڵام توێژینەوە تازەکان باس لە سودە تەندروستیەکانی دەکەن.
١- قاوەو تەندروستی دڵ و بۆریەکانی خوێن :
بە گوێرەی تازەترین توێژینەوەکان لەسەر کەسانی تەمەن مامناوەند کراوە (واتا لە نێوان ٤٠-٦٠ ساڵان)ھەروەھا نەخۆشی دڵیان نەبووە، دەرکەوتووە کە خواردنەوەی سێ کوب قاوەی ڕۆژانە لە ٢١٪ ئەگەری جەڵدەی مێشک و ١٧٪ نەخۆشیەکانی دڵ و بۆریەکانی خوێن و ١٢٪ ھۆکارەکانی مردن کەمدەکاتەوە.
»» لە توێژینەوەیەکی تردا کە لەسەر ٣٠٠٠٠٠ بەژداربوو کراوە ،دەرکەوتووە کە خواردنەوەی قاوە بە شێوەی ئاسایی ( ڕۆتینی ) ئەگەری تێکچوونی ڕیتمی کارەبایی دڵی زیاد نەکردووە بە ڕەچاوکردنی نەخۆشی ھاوپەیوەست و شێوازی ژیان و ھەڵکەوتەی جوگرافی.
ھەروەھا ھەندێ دیراسە کاریگەری قاوە لەسەر دابەزاندنی پەستانی خوێن بە شێوەیەکی مامناوەند دەسەلمێنن.
»» کاریگەری قاوە لەسەر چەوریەکانی خوێن کەوتۆتە سەرشێوازی بەکارھێنانی بە نموونە قاوەی پاڵفتە نەکراو (ئیپریسۆ ) دەبێتەوە ھۆی بەرزبوونەوەی چەوری زیانبەخش بەھۆی بوونی کافیستۆڵ ( cafestol).
٢- قاوە و شێرپەنجە جیاوازەکان :
مێتا ئەنەلایزی ٢٨ توێژینەوە کاریگەری تەواوی خواردنەوەی قاوە و شێرپەنجەی ناوپۆشی منداڵدانی بەشێوی ئەرێنی پشتڕاست کردۆتەوە.
توێژینەوە ئیتاڵیەکان خواردنەوەی زیاتر لە ٤ کوپ قاوەی ڕۆژانە و مەترسی لیمفۆما ھەندێ جۆری تری شێرپەنجەیان دۆزیوەتەوە .
»» لە توێژینەوە کۆنەکاندا ھەمان کاریگەی خراپ لەسەر شێر پەنجەی میزەڵدان دەرکەوتووە.
٣- قاوە و شەکرەی جۆری دوو :
بەراورد بەو کەسانەی کە قاوە ناخۆنەوە دەرکەوتووە خواردنەوەی ٦ کوپ لە ڕۆژێکدا لە ٣٣٪ مەترسی شەکرەی جۆری دوو کەمدەکاتەوە.
ھەروەھا ئەو قاوەیەی کە مادەی کافاین یش لێ دەرھاتووە ھەر سود بەخشە بووە لەو ڕووەوە.
»» خواردنەوەی قاوەی کوڵاو ( boiled coffee)ئەو سودەی نیە بەراورد بە قاوەی فلتەر ( filtered coffee).
٤- قاوە و کاریگەری لەسەر کۆئەندامی دەمار و دەروونی :
خواردنەوەی قاوە یارمەتیدەرە بۆ دەروون دروستی ، کەم تا زۆر بەکاربردنی قاوە دەرکەوتووە لە ٣٠٪ ڕێژەی خەمۆکی کەم دەکاتەوە ھەروەھا مەترسی خۆکوشتن بە ڕێژەی لە ٤٥٪ کەمدەکاتەوە لەو کەسانەی ڕۆژانە دوو تا چوار کوپ قاوە دەخۆنەوە.
ھەروەھا کاریگەری ئەرێنی لەسەر پارکنسن و دواخستنی خڵەفاوت( لەبیرچوونەوە) ھەیە.
٥- قاوە و تەندروستی جگەر :
خواردنەوەی زیاتر لە دوو کوپ لە ڕۆژێکدا بە ڕێژەیەکی بەرچاو نیشتنی چەوری سەر جگەر کەمدەکاتەوە، ھەروەھا جگەر دەپارێزێت لە نەخۆشیە درێژ خایەنەکان.
د.هەرێم کریم احمد
پسپۆری نەخۆشیەکانی هەناوی و دڵ و شەکرە
قاوە لە خواردنەوە ھەرە سەرەکیەکانە لە جیھاندا ، لە چەند دەییەی پێشوودا ھەندێک لە توێژینەوەکان مەترسی شارەوەی قاوە لەسەر دڵ و جۆرەکانی شێرپەنجە دەرخستووە بەڵام توێژینەوە تازەکان باس لە سودە تەندروستیەکانی دەکەن.١- قاوەو تەندروستی دڵ و بۆریەکانی خوێن :
بە گوێرەی تازەترین توێژینەوەکان لەسەر کەسانی تەمەن مامناوەند کراوە (واتا لە نێوان ٤٠-٦٠ ساڵان)ھەروەھا نەخۆشی دڵیان نەبووە، دەرکەوتووە کە خواردنەوەی سێ کوب قاوەی ڕۆژانە لە ٢١٪ ئەگەری جەڵدەی مێشک و ١٧٪ نەخۆشیەکانی دڵ و بۆریەکانی خوێن و ١٢٪ ھۆکارەکانی مردن کەمدەکاتەوە.»» لە توێژینەوەیەکی تردا کە لەسەر ٣٠٠٠٠٠ بەژداربوو کراوە ،دەرکەوتووە کە خواردنەوەی قاوە بە شێوەی ئاسایی ( ڕۆتینی ) ئەگەری تێکچوونی ڕیتمی کارەبایی دڵی زیاد نەکردووە بە ڕەچاوکردنی نەخۆشی ھاوپەیوەست و شێوازی ژیان و ھەڵکەوتەی جوگرافی.
ھەروەھا ھەندێ دیراسە کاریگەری قاوە لەسەر دابەزاندنی پەستانی خوێن بە شێوەیەکی مامناوەند دەسەلمێنن.
»» کاریگەری قاوە لەسەر چەوریەکانی خوێن کەوتۆتە سەرشێوازی بەکارھێنانی بە نموونە قاوەی پاڵفتە نەکراو (ئیپریسۆ ) دەبێتەوە ھۆی بەرزبوونەوەی چەوری زیانبەخش بەھۆی بوونی کافیستۆڵ ( cafestol).
٢- قاوە و شێرپەنجە جیاوازەکان :
مێتا ئەنەلایزی ٢٨ توێژینەوە کاریگەری تەواوی خواردنەوەی قاوە و شێرپەنجەی ناوپۆشی منداڵدانی بەشێوی ئەرێنی پشتڕاست کردۆتەوە.توێژینەوە ئیتاڵیەکان خواردنەوەی زیاتر لە ٤ کوپ قاوەی ڕۆژانە و مەترسی لیمفۆما ھەندێ جۆری تری شێرپەنجەیان دۆزیوەتەوە .
»» لە توێژینەوە کۆنەکاندا ھەمان کاریگەی خراپ لەسەر شێر پەنجەی میزەڵدان دەرکەوتووە.
٣- قاوە و شەکرەی جۆری دوو :
بەراورد بەو کەسانەی کە قاوە ناخۆنەوە دەرکەوتووە خواردنەوەی ٦ کوپ لە ڕۆژێکدا لە ٣٣٪ مەترسی شەکرەی جۆری دوو کەمدەکاتەوە.ھەروەھا ئەو قاوەیەی کە مادەی کافاین یش لێ دەرھاتووە ھەر سود بەخشە بووە لەو ڕووەوە.
»» خواردنەوەی قاوەی کوڵاو ( boiled coffee)ئەو سودەی نیە بەراورد بە قاوەی فلتەر ( filtered coffee).
٤- قاوە و کاریگەری لەسەر کۆئەندامی دەمار و دەروونی :
خواردنەوەی قاوە یارمەتیدەرە بۆ دەروون دروستی ، کەم تا زۆر بەکاربردنی قاوە دەرکەوتووە لە ٣٠٪ ڕێژەی خەمۆکی کەم دەکاتەوە ھەروەھا مەترسی خۆکوشتن بە ڕێژەی لە ٤٥٪ کەمدەکاتەوە لەو کەسانەی ڕۆژانە دوو تا چوار کوپ قاوە دەخۆنەوە.ھەروەھا کاریگەری ئەرێنی لەسەر پارکنسن و دواخستنی خڵەفاوت( لەبیرچوونەوە) ھەیە.
٥- قاوە و تەندروستی جگەر :
خواردنەوەی زیاتر لە دوو کوپ لە ڕۆژێکدا بە ڕێژەیەکی بەرچاو نیشتنی چەوری سەر جگەر کەمدەکاتەوە، ھەروەھا جگەر دەپارێزێت لە نەخۆشیە درێژ خایەنەکان.د.هەرێم کریم احمد
پسپۆری نەخۆشیەکانی هەناوی و دڵ و شەکرە
هه‌واڵی گرنگ
