سەرەڕای ئەوەی مانگی پیرۆزی ڕەمەزان، مانگی خواپەرستی و عیبادەت و ڕەحمەت وبەزەیی و خێرو سەدەقە و چاكەیە، بەڵـــام بەداخەوە، لەلای زۆربەی موسڵمانان، مانگی زێدەخەرجی وزێدەخۆرییە!

وایلێهاتووە مانگی ڕەمەزان، بووە بەمانگی خواردن و خواردەمەنی و خوانی چەورو شیرینی و شەربەت و بابەتەكانی تر.

زێدەخۆری وزێدەخەرجی لەم مانگەدا، تەنها نەبەستراوەتەوە  بە چینێكەوە، بەڵكو هەموو خێزانەكان، بەهەژارو نەدارو دەوڵەمەندو خواپێداوەكانەوە، دەكرێت!

پێویستی بوون بۆ خۆراك و خواردەمەنی، یەكێكە لەگرنگترین هۆكارەكانی بەردەوامی بۆ ژیانی مرۆڤ، لەڕیزبەندی یەكەمی پێویستیەكانی تاكدا، ئەژمار دەكرێت.

بەگشتی هاونیشتیمانیانی هەرێم، بەكۆمەڵگایەكی بخۆرو زێدەخەرجی، دەناسرێت و زیاد لەپێویستی كەسەكان، پێداویستی بەكاردەهێنرێت.

لەمانگی ڕەمەزانی پیرۆزدا، داواكاری بۆ پێداویستەكان زیاتر دەبێت، بەبەراورد بەمانگەكانی تر، ئەمەش حاڵەتێكی دەگمەنی كۆمەڵگا ئیسلامیەكانە، بووە بە كلتور و هەندێجار چاولێكەری تاك و خێزانەكان.

زێدەخەرجی و زێدەڕۆیی، لەخواردن وخواردەمەنی، لەئاینی پیرۆزی ئیسلامدا، ڕێگەپێدراو نی یە، بەدەقی قورئانی { ؤكُلُوا ؤاشْرَ‌بُوا ؤلَا تُسْرِ‌فُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِ‌فِينَ } (اڵاعراف: 31)

هەروەها پێغەمبەری ئیسلامیش(صلي الله عليه وسلم) قەدەغەی زیادەخەرجی و زیادەخۆری كردووە، (كُلوا وتصدَّقوا ، والبَسوا في غيرِ إسرافٍ)

 

زیادەڕۆیی لە خۆراك و خواردەمەنیدا، بووەتە دیاردەیەكی بەرچاو و كۆمەلگای كوردی، بەدەستییەوە دەناڵێنێت، هیچ خێزانێك نی یە، سفرەی بەربانگی بەبێ فیڕۆدانی بەشێك لەخوانەكەی نەبێت! هەرچەندە ئامارێكی دروست، لەم بوارەوە نی یە، بەڵام بەدڵنیاییەوە، نیوەی زبڵ وخاشاكی خێزانەكان، بریتین، لەپاشماوەی خۆراك وخواردەمەنی و میوە وسەوزە.

 

یەكێك لەحیكمەت و لەهەمانكاتدا، پەیامی سەرەكی ڕەمەزان، بۆ ئەوەیە مرۆڤ، هەست بەنیعمەتەكانی خوای گەورە، بكات وفێری ئارامگرتن و خۆڕاگری بكات، پەروەردەی دەروون كرۆكی بەڕۆژووبونە، بەڵام گرفتەكە ئەوەیە، خەڵك وەك تۆڵە سەیری بەربانگ و خوانی ئێوارە دەكات، لەكاتێكدا ئەمە ڕێك پێچەوانەی پەیام و فەلسەفەی ڕەمەزانە.  هاوكێشەی عیبادەت، لەنێوان هۆكار و ئامانجدا، تەواو پێچەوانەیە.

 

لەلایەكی ترەوە، زیادەخۆری و زیادەخەرجی، كاریگەری لەسەر لایەنی تەندروستی هەیە، لەسەر ئەندام و جەستەی مرۆڤ، بەپێ ی توێژینەوە تەندروستیەكان ڕێژەیەكی زۆری نەخۆشیەكان، بەهۆی زیادەخۆرییەوە سەرهەڵدەدات، لەنمونەی ئەو نەخۆشیانە، زیادبوونی كێش و قەڵەوی، دەرئەنجامی قەڵەویش نەخۆشیەكانی فشاری خوێن و دڵ و شەكرە و سەوەفان هتد..

 

هەروەها دەرئەنجامی ئەم دیاردەیە، جارێكی تر قەیرانی گرانبوونی بازاڕ، سەرهەڵدەدات، بارگرانی زیاتر بەسەر گیرفان و داهاتی خێزانەكانەوە دروست دەبێت.

زانستی ئابوری، جەخت لەوە دەكاتەوە كە پێویستە تاك و خێزانەكان، بەپێ ی پێویستی ئەندامانی خێزان و رۆژانە، پێداویستەكان دابین بكەن، زیاد لەپێویستی زەرەر لەگیرفان وداهات دەدات.

 

لەلایەكی ترەوە، دەرئەنجامی ئەم خواستە زۆرەی بەكاربەران و لاوازی ئابوری هەرێم، كەتوانای وەڵامدانەوەی خواستی ناوخۆی نیە، ناچار بۆ پڕكردنەوە، پەنا دەبرێتە بەر هاوردەكردن، بەپێ ی ئامارە ناڕەسمییەكان (90%) پێداویستە خۆراكی و خواردەمەنییەكان، لەدەرەوە هاوردە دەكرێت، داهات و پارەی نیشتیمانی دەچێتە گیرفانی وڵاتی هەناردەكارەوە.

 

لەبەرئەوە، زۆر گرنگە تاك وخێزان، بەووریایی و هۆشیارییەوە پێداویستییەكانیان بەپێ ی پێویست، دابین بكەن و زیاد لەپێویستی خۆیان نەكڕن، لەهەمانكاتدا نەبنە هۆی بەرزكردنەوەی نرخەكان.

 

*ئابووریناس